Lezing studiedag “De bijbel: geweldig of gewelddadig?” door dr. Sam Janse

Geweld in hemelsnaam? Het Nieuwe Testament en een aantal kerkvaders over geweld in het Oude Testament. Sam Janse

De situatie is veranderd. Eeuwenlang hebben we de Bijbel gelezen zonder problemen te hebben met het geweld erin. Het is anders geworden. Kinderen vroegen na de Schriftlezing aan tafel aan hun ouders: ‘Hoe kan dat in de Bijbel staan?’

De Bijbel is van rechter aangeklaagde geworden. Verdachte in een geweldsmisdrijf. Zie Bloedboek van Dmitri Verhulst.

Ik vind dat Verhulst een slecht boek heeft geschreven, maar dat neemt niet weg dat ook ik het een probleem vind als mensen in de Bijbel van God de opdracht krijgen om te doden en wel een heel volk, een hele stam of stad uit te roeien.

Neem 1 Sam. 15:3

DIA 1

Trek daarom op tegen de Amalekieten en versla ze. Wijd al hun bezittingen onvoorwaardelijk aan de HEER. Spaar ze niet, maar dood alles en iedereen: mannen en vrouwen, kinderen en zuigelingen, runderen en schapen, kamelen en ezels.

(1 Samuël 15:3 NBV)

Hebben we hier een ander woord voor dan genocide?

Wat was het eigen geluid van Jezus op dit punt?

DIA 10

Of Jezus alle geweld afwees is een vraag apart, duidelijk is wel dat Hij het zijn volgelingen verbood om gebruik te maken van geweld voor de verkondiging van het evangelie en de realisering van het Koninkrijk.

DIA 11

Of Jezus alle geweld afwees is een vraag apart, duidelijk is wel dat Hij het zijn volgelingen verbood om gebruik te maken van geweld voor de verkondiging van het evangelie en de realisering van het Koninkrijk.

 

‘Maar als jullie ergens niet welkom zijn en de mensen niet naar jullie willen luisteren, moet je daar weggaan en het stof van je voeten schudden ten teken dat je niets meer met hen te maken wilt hebben.’

(Marcus 6:11 NBV)

Het opvallende is dat het N.T. zich niet expliciet keert tegen de geweldsteksten van het O.T.

Maar bepaalde lijnen worden niet doorgetrokken. Neem Pinechas, de ijveraar, de priester van Num. 25. Als de Israëlitische mannen zich afgeven met Moabitische vrouwen, steekt hij een Israëlitische vrouw met zijn Moabitisch liefje in het slaapvertrek met zijn speer door het lijf. Pinechas wordt een geweldig populaire figuur in het latere jodendom. Een ijveraar, een zeloot. Iemand die staat voor de wetten van God en die met geweld wil handhaven. Trouwens ook in het O.T. al. Maar in het N.T. niet. Ik denk dat hij wordt doodgezwegen (Voorzichtig: argumentum e silentio)                                              Dit is dan een voorbeeld van zo’n doodlopende lijn.

Soms is de afwijzing van wat we in het O.T, vinden explicieter.

Bijv. in Lucas 9

DIA 12

Toen de tijd naderde dat Jezus van de aarde zou worden weggenomen, ging hij vastberaden op weg naar Jeruzalem. 52 Hij stuurde boden voor zich uit. In een Samaritaans dorp, waar ze kwamen om zijn komst voor te bereiden, 53 wilden de dorpelingen hem niet ontvangen, omdat Jeruzalem het doel van zijn reis was. 54 Toen de leerlingen Jakobus en Johannes merkten dat Jezus niet welkom was, vroegen ze: ‘Heer, wilt u dat wij vuur uit de hemel afroepen dat hen zal verteren?’ 55 Maar hij draaide zich naar hen om en wees hen streng terecht. 56 Ze gingen verder naar een ander dorp.

(Lucas 9:51-56)

DIA 13

Toen de leerlingen Jakobus en Johannes merkten dat Jezus niet welkom was, vroegen ze: ‘Heer, wilt u dat wij vuur uit de hemel afroepen dat hen zal verteren?

(Lucas 9:54NBV)

 

Als nu Zijn discipelen, Jakobus en Johannes, dat zagen, zeiden zij: Heere, wilt Gij, dat wij zeggen, dat vuur van den hemel nederdale, en dezen verslinde, gelijk ook Elias gedaan heeft?

(Lucas 9:54SV)

De SV luidt iets anders en verwijst expliciet naar Elia. Heeft met andere handschriften te maken. Maar de verwijzing naar Elia zit ook de tekst die achter de NBV zit.

Hier wordt verwezen naar het verhaal van 2 Kon.1: vuur van de hemel.

Om Jezus’ positie goed te zien, moeten we Hem plaatsen in de kaders van zijn tijd. De grote vraag was toen: Hoe moeten we ons verhouden tot de Romeinse bezettingsmacht? De Joden genoten een zekere religieuze vrijheid. Meebuigen of in opstand komen? Deze vraag had al zo’n twee eeuwen eerder gespeeld in de tijd van de Makkabeeën. Een wat andere situatie, minder vrijheid van godsdienst, maar de vergelijking lag voor de hand.

Drie posities:

DIA 14-16

1 Makkabeeën: gewapend verzet opent de weg naar een nieuwe toekomst.

2 Makkabeeën: idem, maar niet zonder het offer van de martelaren.

Daniël: Redding moet van boven komen.

De lijn van 1 Makk. wordt in Jezus’ tijd voortgezet door verschillende opstandige bewegingen. (Na de dood van Herodes de Grote in 4vC, opstand; de Romeinen sloegen de opstand neer; Sepforis werd verwoest; 5 km. van Nazaret af.)

Jezus wijst de lijn van het gewapend verzet af. Het ging Hem om een ander Koninkrijk. De ergste vijand zit altijd van binnen. Hij denkt en handelt in de lijn van het boek Daniël: hulp moet van boven komen. APOCALYPTIEK. Uitleggen.

Hoe loopt de lijn na Jezus verder?Er wordt een gemeente gesticht. Daarbij staat niet de theocratie van het O.T. model. Het gaat om een nieuw volk dat niet met wapens, maar met het woord de boodschap van God verderbrengt.

De figuur aan wie we dit het duidelijkst kunnen demonstreren is Paulus/ Saulus. Zijn ‘dubbele bekering’ (omkeer, wending) van Saulus/Paulus is opmerkelijk.

DIA 17

1 Intussen bedreigde Saulus de leerlingen van de Heer nog steeds met de dood. Hij ging naar de hogepriester 2 met het verzoek hem aanbevelingsbrieven mee te geven voor de synagogen in Damascus, opdat hij de aanhangers van de Weg die hij daar zou aantreffen, mannen zowel als vrouwen, gevangen kon nemen en kon meevoeren naar Jeruzalem.

(Handelingen 9:1-2 NBV)

Paulus een heftig mens; verbaal geweld nog wel, maar geen fysiek geweld meer.                                                             Geweldsmonopolie bij de overheid.

DIA 18

Neem geen wraak, geliefde broeders en zusters, maar laat God uw wreker zijn, want er staat geschreven dat de Heer zegt: ‘Het is aan mij om wraak te nemen, ik zal vergelden.’

(Romeinen 12:19)

DIA 19

Neem geen wraak, geliefde broeders en zusters, maar laat God uw wreker zijn, want er staat geschreven dat de Heer zegt: ‘Het is aan mij om wraak te nemen, ik zal vergelden.’

 

U wilt niets van de overheid te vrezen hebben? Doe dan wat goed is en ze zal u prijzen, want ze staat in dienst van God en is er voor uw welzijn. Maar wanneer u doet wat slecht is, kunt u haar beter vrezen: ze voert het zwaard niet voor niets, want ze staat in dienst van God, en door hem die het slechte doet zijn verdiende straf te geven, toont ze Gods toorn. (Romeinen 12:19; 13:3b-4)

N.T. Het gaat om een geestelijke strijd.

DIA 20

11 Trek de wapenrusting van God aan om stand te kunnen houden tegen de listen van de duivel. 12 Onze strijd is niet gericht tegen mensen maar tegen hemelse vorsten, de heersers en de machthebbers van de duisternis, tegen de kwade geesten in de hemelsferen. 13 Neem daarom de wapens van God op om weerstand te kunnen bieden op de dag van het kwaad, om goed voorbereid stand te kunnen houden.

(Efeziërs 6:11-13 NBV)

DIA 21

14 Houd stand, met de waarheid als gordel om uw heupen, de gerechtigheid als harnas om uw borst, 15 de inzet voor het evangelie van de vrede als sandalen aan uw voeten, 16 en draag bovenal het geloof als schild waarmee u alle brandende pijlen van hem die het kwaad zelf is kunt doven. 17 Draag als helm de verlossing en als zwaard de Geest, dat wil zeggen Gods woorden.

(Efeziërs 6:14-17 NBV)

Origenes: de strijd tegen de Kanaänieten en Ferezieten is een geestelijke strijd. De vijanden zitten van binnen. De ondeugden moeten uitgeroeid worden. Jozua / Jezus leidt zijn volk naar het beloofde land, het land van melk en honing.                      Meervoudige schriftzin

Maar: sterke benen die de weelde van de macht kunnen dragen.

Keizer Constantijn gaat over tot het christendom. Christenen krijgen gelijke rechten. Maar…

Heering: Zondeval van het christendom

DIA 23-24

313 Constantijn: Edict van Milaan; christendom gelijkberechtigd

380 Theodosius I: christendom staatsgodsdienst

Het vervolg

Gedwongen bekeringen en kruistochten.

Dit alles niet in de geest van de Heer Jezus.

 

Comments are closed.